Het programma Met spoed beschikbaar werd in 2020 opgericht en medio 2023 afgerond. Het programma boekte destijds aanzienlijke vooruitgang in de implementatie van de uitwisseling van actuele medische gegevens die nodig zijn voor de behandeling van de patiënten in de spoedzorg. Dit gebeurde op basis van de Richtlijn Gegevensuitwisseling acute zorg. Zo werden er diverse koploperprojecten en bredere implementaties tussen zorgaanbieders gerealiseerd.
Eerder dit jaar werd besloten tot een herstart van het programma en sinds september is Met spoed beschikbaar daadwerkelijk weer van start. Waarom bleek dit noodzakelijk? En wat is nu de aanpak? Corine van Geffen, voorzitter van de stuurgroep en Nanja Appel, programmamanager, lichten het toe.
Waarom is Met spoed beschikbaar weer gestart?
Corine van Geffen – Voorzitter van de stuurgroep Met spoed beschikbaar
Corine is bestuurder bij Huisartsenposten Amsterdam en bestuurslid bij InEen. Na het pensioen van Maarten Klomp, de eerste voorzitter van de stuurgroep Met spoed beschikbaar, nam Corine het stokje over en zij is nu wederom voorzitter van de stuurgroep.
Corine vertelt waarom de herstart noodzakelijk is: “Wij worden in de zorg geleefd door alle ontwikkelingen. Ondanks dat je heel erg achter de doelstellingen van Met spoed beschikbaar staat, heb je ook ondersteuning nodig om daar voortgang aan te geven. En wel collectief, want dat is de kracht van Met spoed beschikbaar; dat we het met elkaar doen.
In het veld werd actief gevraagd om een doorstart en de stuurgroep was het daar geheel mee eens. In de stuurgroep zit immers ook een vertegenwoordiging van alle sectoren in de acute zorgketen.” Corine merkt ook op dat er druk is op dit dossier binnen ROAZ’en (Regionaal Overleg Acute Zorgketen) en RSO’s (Regionale samenwerkingsorganisaties). “Je wilt dat deze partijen de digitale gegevensuitwisseling dragen en ondersteunen in hun regio, met alle sectoren. We hebben het programma nodig om hier voortgang aan te geven en om hier ook in de regio’s projectleiding op te kunnen zetten.”
De implementatie van de richtlijn is volgens Corine van groot belang voor patiënten in de spoedzorg. “Het is bijvoorbeeld cruciaal voor je diagnose en behandeling dat voorinformatie op de SEH beschikbaar is. Een simpel voorbeeld: als je ziet in de voorgeschiedenis dat iemand een hersenbloeding heeft gehad, bloedverdunners gebruikt en nu een ongeval heeft gehad, ben je extra alert op bloedingen. En als de ambulance onderweg al bepaalde informatie door kan sturen naar de SEH, kan de SEH alvast dingen klaarzetten. Dat verkort de tijd tot de behandeling en dat kan heel relevant zijn. Het mooie is dat er ook terugkoppelingsberichten zijn. Voor de eerste behandelaar is het vaak relevant om te weten: heb ik dit nou goed gezien? Daar kun je als zorgverlener weer van leren.”
“Draag bij aan wat er kan en zeg niet te snel dat iets niet kan”
Welke uitdagingen ziet Corine voor het programma? “Vanuit onze laatste stuurgroep hebben we met elkaar afgesproken dat we vaart willen houden: laten we de einddata, dat de uitwisselingen gereed moeten zijn, niet te ver in de toekomst leggen.” Ze roept al haar collega-bestuurders via deze weg ook op om Met spoed beschikbaar prioriteit te geven, omdat zorgverleners en daarmee patiënten hier zoveel profijt van gaan hebben. “Draag bij aan wat er kan en zeg niet te snel dat iets niet kan. Als er problemen komen, willen wij als stuurgroep graag weten waar de hobbels zitten, want dan kunnen wij daar misschien iets in betekenen.”
Hernieuwde programma-aanpak
Nanja Appel – programmamanager Met spoed beschikbaar
Nanja is als programmamanager in dienst bij ICTU. Zij startte in december 2023 samen met twee collega’s de planvormingsfase van het vervolg van Met spoed beschikbaar. Na de goedkeuring van het plan van aanpak in juli 2024, hebben zij samen met collega’s van VZVZ en Nictiz het nieuwe programma ingericht.
Met spoed beschikbaar is nu als programma ondergebracht bij ICTU. Nanja licht deze ontwikkeling toe: “Vanuit ICTU waren we al een jaar betrokken bij de advisering aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) bij het onder de Wegiz (Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg) brengen van een deel van de uitwisselingen uit de Richtlijn Gegevensuitwisseling acute zorg. De planvorming van het implementatietraject kwam daardoor ook onze kant op en zo zijn de wetgeving én de implementatie nu samengekomen.”
Het programma is dan wel belegd bij ICTU, maar het heeft een integraal programmateam met mensen vanuit Nictiz (beheerder informatiestandaard), VZVZ (beheerder en ontwikkelaar van het Landelijk Schakelpunt (LSP), afsprakenstelsels en generieke voorzieningen) en ICTU. Nanja: “In het programmateam werken we met onze drie organisaties nauw met elkaar samen.”
Hoe ziet de nieuwe aanpak eruit?
Wat we in stand hebben gehouden:
- Zorg is leidend, techniek faciliterend
Dit was een van de leidende principes en dat is het nog steeds. - Stap voor stap
Het gebruik gaat stapsgewijs: kijken wat kan en dan verder plannen. Dit betekent ook dat we weer werken met koploperprojecten en daarna hetgeen beproefd is, breed uitrollen bij andere zorgaanbieders.
Wat nog beter kan, gebaseerd op de evaluatie van het eerdere programma:
- Focus op gebruik
We willen ons nóg meer richten op het gebruik. We zijn in de praktijk tegengekomen dat een uitwisseling wel technisch werkt, maar dat het nog niet goed werkt voor de zorgverlener in het werkproces. Deze feedback zijn we actief aan het ophalen en daar willen we verbeteringen in aanbrengen.
- Nauwere samenwerking met regio’s
We hebben in de nieuwe aanpak een nauwere samenwerking met de regio’s en gaan dat steeds verder uitwerken. Dit gaat om de ROAZ’en en RSO’s, die ook een plek hebben in de governance van het programma.
- Insteek koplopers
Voordat we een koploperproject starten, willen we eerst een uitwerking hebben van het zorgproces voor die digitale gegevensuitwisseling. Met een inventarisatie van beschikbare infrastructuren en de architectuur, zodat daarin al gemakkelijker keuzes kunnen worden gemaakt. Dat is vooral nuttig voor de betrokken zorgaanbieders, maar ook voor de ICT-leveranciers. Hiermee kunnen de koploperprojecten sneller uit de startblokken.
Ontwikkelingen rondom wetgeving en toestemming
Nanja geeft aan dat het programma nu met veel meer ontwikkelingen in wetgeving te maken heeft ten opzichte van de start van Met spoed beschikbaar een paar jaar geleden. “VWS kijkt op dit moment naar de impact van de EHDS (European Health Data Space) op de Wegiz. Op dit moment is vaak toestemming nodig voor gegevensuitwisseling tussen zorgverleners. De EHDS gaat daar voor een aantal gegevens verandering in brengen. Voorafgaande toestemming is voor die gegevens dan niet meer nodig. We houden deze ontwikkelingen nauw in de gaten, want daar moeten we nu al rekening mee houden bij de implementaties in de koploperprojecten.”
Prioritering berichten uit de Richtlijn Gegevensuitwisseling acute zorg
In het verleden is een prioritering van de 24 berichten binnen de Richtlijn gemaakt door de expertgroep van programma. In de planvormingsfase hebben we dit opnieuw tegen het licht gehouden. Daarnaast hebben we gekeken naar de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA), die opgesteld moest worden in het kader van het onder de Wegiz brengen van de acute zorg. In die analyse staan 3 categorieën:
- Berichten met duidelijke meerwaarde.
- Berichten met waarschijnlijke meerwaarde, maar dit moet verder uitgezocht worden.
- Berichten waarbij we twijfelen of de baten echt wel groter zijn dan de kosten, maar ook dat moet verder uitgezocht worden.
Met die input zijn we verder aan de slag gegaan en hebben de volgende prioritering opgesteld:
- Berichten die al in productie zijn of al geïmplementeerd worden of waarvan de koploperprojecten al bijna klaar zijn. Die berichten kunnen op dit moment breed uitgerold worden en deze groep wordt steeds groter.
- Een groep berichten met hoge prioriteit vanuit de expertgroep én de MKBA. Dat gaat om de spoedsamenvatting van de huisarts en de rapportages daarover.
- Een restgroep: ‘need to have/nice to have’. We hebben de afgelopen tijd, samen met de expertgroep en de koepelorganisaties in onze projectgroep, een grondige analyse gemaakt van deze berichten. Wat heeft nu echt meerwaarde en wat niet? ‘Need to have’-berichten worden opgepakt in nieuwe koploperprojecten. Over ‘nice to have’-berichten gaan we in gesprek met de opstellers van de richtlijn, de projectgroep en de expertgroep.
Globale planning
Van nu tot eind 2024: livegang bestaande koplopers & werving nieuwe koplopers
Tussen 1 juli 2023 en 1 juli 2024 was er geen programma, maar hebben collega’s van VZVZ en Nictiz de lopende koploperprojecten begeleid. Die koploperprojecten zijn nu weer onder het programma gebracht, waardoor ze nog meer ondersteuning kunnen krijgen.
“De eerste koploperprojecten uit die fase gaan in de komende weken live. Een mooi resultaat van alle betrokkenen!” aldus Nanja. “We zijn op dit moment ook gestart met de werving van nieuwe koplopers voor de spoedsamenvatting van de huisarts en de rapportages. Tegelijkertijd zijn we ook begonnen met het oppakken van de brede uitrol en dat zal steeds verder uitgebreid worden naarmate er meer koploperprojecten zijn afgerond. De koploperprojecten en brede uitrol zullen verder tot het einde van het programma doorlopen.”
Focus 2025: need to haves
In 2025 starten we met koploperprojecten uit de ‘need to have’-categorie.
Focus 2026: borging
We gaan hierover al eerder in gesprek, maar met name 2026 zal in het teken staan van de borging van het programma, dat eind 2026 afloopt. We geven de gegevensuitwisseling nu een boost, maar dit blijft natuurlijk ook daarna in ontwikkeling. Als er veranderingen zijn in berichten of er komen nieuwe berichten bij, dan blijf je partijen nodig hebben om te zorgen voor een goede coördinatie en implementatie.
Nanja besluit: “We gaan hier met een gedreven en enthousiast programmateam mee aan de slag. Ook vanuit het zorgveld en leveranciers krijgen we veel positieve reacties. Nu is het tijd om goed door te pakken!”