Heleen van Boetzelaer van het NHG licht het toe!
Heleen van Boetzelaer is opgeleid als huisarts. Tijdens haar opleiding en in de tijd dat ze als huisarts werkte, had ze altijd al het gevoel dat ze er iets bij moest doen. Van Boetzelaer: “Ik vond dat mijn werk niet beperkt moest blijven tot de spreekkamer, ik wilde iets doen om bij te dragen aan de huisartsgeneeskunde in bredere zin. Ik heb dat gezocht in de ICT, omdat ik zag dat dat een van de middelen is die we nodig hebben om de zorg in het algemeen vooruit te helpen.” Van Boetzelaer stopte als huisarts en ging enige tijd aan de slag bij een ICT-leverancier voor de zorgsector. En sinds dit jaar werkt ze bij het NHG als wetenschappelijk medewerker bij het Programma Informatisering Huisartsenzorg. Ze is daar onder andere verantwoordelijk voor het beheer van de ‘Richtlijn gegevensuitwisseling huisarts-huisartsenpost-ambulancedienst-afdeling spoedeisende hulp’ en de ‘Richtlijn gegevensuitwisseling huisarts en Centrale Huisartsenpost (CHP)’. In deze nieuwe rol komen de beide achtergronden van Van Boetzelaer mooi samen.
De oorsprong en ontwikkeling van de Richtlijn
“De oorsprong van de Richtlijn ligt bij de centralisatie van de zorg op de huisartsenposten begin deze eeuw”, legt Van Boetzelaer uit. “Vroeger waren het gewoon de huisartsen die vanuit hun eigen praktijk die diensten draaiden. Maar omdat die zorg gecentraliseerd werd in huisartsenposten, was er efficiënte gegevensuitwisseling nodig. Op den duur is in een richtlijn voor huisartsen en huisartsenposten (huisartswaarneming) beschreven om welke gegevens dat nou ging. Hierdoor raakten de spoedeisende hulp en ambulance ook geïnspireerd om hetzelfde te doen. Aan de hand daar weer van is de ‘Richtlijn gegevensuitwisseling huisarts-huisartsenpost-ambulancedienst-afdeling spoedeisende hulp’ opgesteld.” Bij de totstandkoming van de Richtlijn zijn de organisaties betrokken, die u hier rechts ziet afgebeeld met logo.
Deze Richtlijn is cruciaal in acute situaties, stelt Van Boetzelaer, omdat het voor patiënten van levensbelang is dat de zorgverleners in de acute zorgketen snel de relevante medische gegevens en de informatie over de acute situatie van een patiënt kunnen inzien. In de acute zorgketen zijn veel mensen betrokken bij de zorgverlening aan patiënten en die zorgverleners zijn voor de patiënt ook vaak onbekend. Daarnaast gaat het steeds vaker, helemaal nu Nederland vergrijst, om patiënten met complexe aandoeningen. Voor de waarborging van de kwaliteit en continuïteit van de zorg is het een randvoorwaarde dat alle ketenpartners in de acute zorgketen elkaar kunnen informeren over de behandeling en achtergrond van de patiënt. De Richtlijn schetst de gegevens die nodig zijn voor die waarborging: Welke informatie heeft een specifieke zorgverlener nodig om adequaat geïnformeerd te zijn op dat moment in het zorgtraject? Hoe informeren de zorgverleners elkaar en op welk moment?
In de loop der jaren is de Richtlijn regelmatig gereviseerd. Telkens met nieuwe gegevens die ook weer technisch uitgewisseld konden worden. Maar ook met nieuwe inzichten. Inzichten over de zorg en zorgprocessen die veranderen, waardoor nieuwe informatie nodig is, en inzichten over het belang van elkaar steeds meer geïnformeerd houden over de zorg die geleverd wordt.” De laatste versie van de Richtlijn stamt uit 2014 en deze wordt op dit moment gereviseerd door Van Boetzelaer. (Tekst loopt door onder de logo’s van de betrokken partijen)
De relatie met Met spoed beschikbaar
Het NHG is beheerder van de Richtlijn en doet dit in samenwerking met enkele andere direct betrokken koepels. De Richtlijn beschrijft welke gegevensuitwisseling we vanuit de zorg als wenselijk en vereist zien. Van Boetzelaer: “Met spoed beschikbaar is in 2020 gestart met als doel de gegevensuitwisseling zoals omschreven in de Richtlijn te implementeren. Dat wil zeggen dat zij technisch mogelijk willen maken dat alle berichten die beschreven worden technisch gezien ook uitgewisseld kunnen worden. Waarbij het doel vooral ook is om die berichten in de zorgpraktijk in gebruik te laten nemen. En dat is denk ik een heel erg belangrijke stap, want naast de technische mogelijkheid moeten de berichten ook passen in het zorgproces. Dat moet geborgd zijn voordat zorgverleners het ook daadwerkelijk gaan gebruiken. Ik ben daarom ontzettend blij dat het programma er is en dat faciliteert.”
Overnemen van input en adviezen
De revisie van ‘Richtlijn gegevensuitwisseling huisarts en Centrale Huisartsenpost (CHP)’ en publicatie van de VZVZ Autorisatierichtlijnen Waarneemgegevens en Acute zorg waren de directe aanleiding om de Richtlijn te actualiseren. Het doel was beide richtlijnen gegevensuitwisseling conceptueel, tekstueel en inhoudelijk te harmoniseren.
Vanuit de Expertpanels en Expertgroep van Met spoed beschikbaar, waar Heleen van Boetzelaer bij is aangehaakt, komen gebruikerswensen naar voren. Die wensen worden door het programma zelf en ook in de Expertgroep getoetst. Dezelfde partijen die verantwoordelijk zijn voor de Richtlijn zijn ook deelnemer bij Met spoed beschikbaar. Op deze manier is versnelde afstemming mogelijk en kunnen wensen vanuit Met spoed beschikbaar makkelijker een plek krijgen in de Richtlijn.
“Voorheen liep dat proces net wat anders”, legt Van Boetzelaer uit. “Dan begin je met het aanpassen van de Richtlijn en worden de aanpassingen getoetst, vervolgens wordt de informatiestandaard aangepast en dan wordt het in gebruik genomen. Nu lopen die processen simultaan, wat voor ons heel prettig is want de partijen zitten al allemaal om tafel, alle gebruikerspanels worden al georganiseerd door Met spoed beschikbaar. Dat gebeurt heel zorgvuldig waardoor we ook echt goed kunnen vertrouwen op de input en dat deze goed wordt uitgewerkt en getoetst in de Expertgroep. Hierdoor kunnen wij de input overnemen nadat we goed hebben gekeken hoe dat het beste past in de Richtlijn en in het proces.”
Voorbeelden van nieuwe zaken die worden opgenomen
Een sprekend voorbeeld is volgens Van Boetzelaer dat in de huidige Richtlijn nog niet stond omschreven dat het van belang is dat behandelgrenzen worden uitgewisseld. “Behandelgrenzen zijn dat de huisarts bijvoorbeeld bespreekt met de patiënt of deze wel of niet gereanimeerd wil worden in een acute situatie. Veelal legt de huisarts dat vast en is het heel erg belangrijk voor zorgpartners, zoals een ambulance of SEH, om dit in een acute situatie te weten. Dat is echt essentiële informatie en daarom hebben wij deze input die vanuit het beheer van de Informatiestandaard Acute Zorg van Nictiz en Met spoed beschikbaar komt nu dus overgenomen voor opname in de volgende Richtlijn.”
Een ander voorbeeld dat Van Boetzelaer noemt zijn compleet nieuwe berichten. Dat wil zeggen, berichten waar op dit moment nog helemaal geen elektronische communicatie over was, of alleen telefonisch of op papier. “Wanneer een ambulance is aangekondigd bij een ziekenhuis, maar van bestemming moet wijzigen, dan staat dat ziekenhuis natuurlijk paraat. In dat geval is het handig dat zij een melding krijgen dat de ambulance niet komt, maar dat gebeurde nog niet. Daarnaast is het ook niet netjes om dan al die patiëntgegevens binnen te halen bij dat ziekenhuis. Dus dat is een hele kleine communicatiestap waarvoor nu een nieuw bericht is gemaakt.
Relatie Informatiestandaard Acute Zorg van Nictiz
De Informatiestandaard Acute Zorg van Nictiz is een nadere uitwerking van de Richtlijn. Hoe ziet de samenwerking met Nictiz eruit? “De berichten die wij beschrijven in de Richtlijn zijn de functionele gegevens die de zorgverleners uitwisselen. Maar de technische structuur om dat te kunnen doen staat in de Informatiestandaard. Als de Richtlijn verandert, wordt daarop ook de Informatiestandaard aangepast. Maar dit gebeurt natuurlijk niet zonder overleg, dat is een continue afstemming. Als wij iets in de Richtlijn schrijven, bekijken we: is het toepasbaar, op welke manier, is het logisch? En ook andersom. Bij het opstellen van de Informatiestandaard is er voortdurend een toets met het Expertpanel of het bruikbaar en realiseerbaar is in de praktijk. Dat is dus steeds een wisselwerking. Bij de vorige versie van deze Richtlijn was Nictiz daarbij de kartrekker, die alle partijen bij elkaar bracht, en nu ligt die rol bij het NHG, bij mij dus. Maar alles gaat echt in samenspraak.”
Relatie Kwaliteitskader Spoedzorgketen
De Richtlijn is een van de onderdelen van het Kwaliteitskader Spoedzorgketen, waarbij de informatieuitwisseling zoals geschetst in de Richtlijn moet worden gezien als randvoorwaarde voor de kwalitatieve goede zorg in de acute zorgketen.
Relatie Richtlijn huisartswaarneming
Het NHG is de beheerder van de ‘Richtlijn gegevensuitwisseling huisarts en Centrale Huisartsenpost (CHP)’ en de ‘Richtlijn gegevensuitwisseling huisarts-huisartsenpost-ambulancedienst-afdeling spoedeisende hulp’. Beide richtlijnen worden aangepast naar aanleiding van de input en adviezen vanuit Met spoed beschikbaar en het beheer van de Informatiestandaard Acute Zorg van Nictiz, zodat ze op elkaar aan blijven sluiten.
Effect op andere sectoren zoals VVT en gehandicaptenzorg
Van Boetzelaer vertelt dat de gehandicaptenzorg- en VVT-sector bij het NHG hebben aangeklopt omdat zij ook steeds meer een rol spelen in die acute zorgketen. Het is natuurlijk zo dat meestal de huisarts bij de medische patiënt de primaire verantwoordelijkheid heeft om de continue zorg te leveren. Maar die rol kan ook worden vervuld door een andere ‘vaste arts’. Zoals de arts verstandelijk gehandicapten of specialist ouderengeneeskunde. En bij hen is de behoefte aan informatie en informatie-uitwisseling eigenlijk precies hetzelfde als bij de huisarts. Wat er nu gebeurt is tweeledig. Daar waar we het hebben over de huisarts, kun je in de nieuwe richtlijnen ook lezen dat dat de ‘vaste arts’ is. Dat betekent dat die zorg ook door een andere generalistische zorgverlener kan worden ingevuld. Die zorgverlener heeft dus evenveel recht op dezelfde manier van gegevensuitwisseling en informatie. Anderzijds is het ook technisch mogelijk gemaakt dat zij de benodigde autorisatie krijgen om de gegevens uit te wisselen.”
De roadmap
Wat kunnen we komende tijd verwachten met betrekking tot de actualisatie van de Richtlijn? “De ‘Richtlijn gegevensuitwisseling huisarts en Centrale Huisartsenpost (CHP)’ gaat de komende week naar de betrokken partijen toe. Voor de Richtlijn voor de gehele acute zorgketen verwacht ik dat iets later te doen. In principe coördineer, schrijf en beheer ik dit helemaal vanuit NHG, maar we zijn daarbij ook afhankelijk van wanneer de Expertpanels plaatsvinden en wanneer de uitwerking daarvan heeft plaatsgevonden. Maar ik hoop in het najaar de Richtlijn voor te kunnen leggen aan de betrokken partijen en dan kost dat natuurlijk ook nog wat doorlooptijd voordat dat gereed is. Ik hoop de nieuwe versie dit jaar nog te kunnen publiceren. Misschien wat optimistisch, maar daar ga ik wel voor”, stelt Van Boetzelaer met een lach.
Wat er daarna gebeurt met de ontwikkeling van de Richtlijn is voor Van Boetzelaer lastig te zeggen. “Wanneer een Richtlijn op een bepaald moment is gereviseerd, dan is het vaak zo dat hij een paar jaar niet herschreven wordt. Tijdens die periode worden de wijzigingsvoorstellen verzameld binnen het beheer van de Informatiestandaard Acute Zorg van Nictiz. Dat zijn niet alleen wensen op het gebied van de berichten, maar ook vernieuwingen die invloed hebben op de Richtlijn. Op het moment dat de noodzaak er is, komt er weer een nieuwe versie aan de hand van deze verzamelde input. Maar ik denk dat wij als NHG wel continu betrokken blijven bij het programma Met spoed beschikbaar vanuit de expertise en kennis die we daarin kunnen delen. Dus zolang het programma loopt, hebben wij daar zeker een rol in!” besluit van Boetzelaer.